İlk kez 2018 yılında adı geçen Disease (X) hastalığı bir kez daha gündeme geldi. X hastalığı şu anda gerçek olmasa da araştırmacılar, bilim insanları ve uzmanlar, bir eylem planı için hazırlanıyor. Covid-19 salgını dünyanın çok büyük bir bölümünü hazırlıksız yakalamıştı.
Disease (X), bir salgına veya birden fazla ülkeye veya kıtaya yayılması halinde yeni bir pandemi krizine neden olabilecek, WHO tarafından benimsenen varsayımsal bir terim.
Disease (X) hastalığı terimi Covid-19’dan önce ortaya çıkmış ve WHO tarafından 2018 yılında yayımlanan öncelikli hastalıklar listesinde yer almıştı. DSÖ, 2022 tarihinde ise “Disease (Hastalık) X”i şu sözlerle tanımladı: “Hastalık X, ciddi bir uluslararası salgına neden olabilecek bilinmeyen bir patojeni belirtmek için kullanılır.”
X hastalığı hakkındaki korkutucu tahminlere göre bu hastalık covid tablosu ile kıyaslandığında 20 kat daha ölümcül olabilir ve uluslararası çapta bir salgına yol açabilir. Dünya Sağlık Örgütü 2022’de 300’ün üzerinde bilim insanını bir araya getirerek 25 virüs ailesi ve bakteriyi değerlendirdi ve öncelikli olarak incelenmesi gereken patojenlerin bir listesini oluşturdu. Bu liste ciddi bir uluslararası salgına yol açabilecek bilinmeyen bir patojeni ifade eden X hastalığını da içermektedir.
Dünya Sağlık Örgütü’nün patojenleri takip etmek adına salgınlara yönelik geliştirdiği Ar-Ge planına göre listelenen başlıca virüs ve patojenler aşağıdaki gibidir:
- Ebola ve Marburg virüsü
- Kırım Kongo kanamalı ateşi
- Koronavirüs
- Lassa ateşi
- MERS ve SARS
- Nipah virüsü
- Rift vadisi ateşi
- X hastalığı
- Zika virüsü
DSÖ’DEN “X” HASTALIĞI AÇIKLAMASI
DSÖ’nün web sitesinde, “X Hastalığı, insanlarda hastalığa neden olup olmadığı bilinmeyen bir patojenden kaynaklanan ciddi bir uluslarası salgını temsil ediyor.” ifadesine yer verildi.
Amaç bilinmeyen bir “X Hastalığı”na karşı mümkün olduğunca hazırlıklı olmak.
Toronto Üniversitesi’nden biyoetik ve küresel sağlık profesörü Kerry Bowman, “X Hastalığı, Covid-19’dan daha güçlü olan çok ciddi bir hastalığın ortaya çıktığı varsayımsal bir senaryoyu temsil ediyor. Bu, hızla yayılan bir hastalık tehdidine dünyanın nasıl tepki vereceği konusunda varsayımsal bir hazırlık.” dedi.
